Merkeziyetsiz uygulamalar nedir sorusu merkeziyetsiz para birimi mantığı ile hayatımıza girmiş olan kripto para sistemleri içerisinde yeni bir alan açmış durumda. Decentralized Applications sözlerinin kısaltması olan dApp, merkeziyetsiz uygulama anlamına gelir.

Yazımızda merkeziyetsiz uygulamanın ne olduğunu inceleyeceğiz.

 

Merkeziyetsiz Uygulamalar Nedir?

 

Merkezi olan uygulama sistemleri belli bir sunucu, server üzerinde, birilerinin yönetimi ve kontrolü altında çalışır. Kısaca “dApp” adı verilen merkeziyetsiz uygulamalarda ise sabit bir sunucu, server ve bunları yöneten, kontrol eden birileri bulunmaz.

 

Bir blockchain ağı üzerine inşa edilir ve bu ağı kullanan her bilgisayar (node), bu uygulamaların çalışması için gereken sistem özelliklerini sağlar.

 

Bu sayede normal şartlarda sabit bir noktada bir sunucu üzerinde çalışacak olan uygulama, artık blockchain ağına bağlı on binlerce farklı bilgisayar üzerinden çalıştırılmış olur. Bu durum da; merkeziyetsiz, kontrol ve yönetimi herhangi birinin elinde olmayan bir yapı ortaya çıkarır.

 

En kısa tabiri ile dApp; bir kişi ya da kurumun elinde bulunmayan, sabit bir bölgede/konumda çalışmayan, merkeziyetsiz uygulama yapısıdır.

 

Merkeziyetsiz Uygulamaların Çalışma Mantığı

 

Merkeziyetsiz uygulamalar yine merkeziyetsiz blokzincir yapıları üzerinde çalışırlar. Günümüzde, bu uygulamaların çalıştığı en temel blokzincir ağı Ethereum‘dur.

Her dApp’in kendine ait bir akıllı sözleşmesi bulunur. Akıllı sözleşmeler, uygulamayı geliştirenler tarafından bir defa oluşturulur ve o andan sonrasında kendi kendine çalışmayı sürdürür, bir daha da asla değiştirilemez veya güncellenemezler.

Tüm bu merkeziyetsiz yapıları güvenilir kılan en temel husus tam olarak budur. Kullanıcılar, halka açık, şeffaf bir biçimde yayınlanan akıllı sözleşmeyi inceler ve onaylarsa uygulamaları kullanmayı, içerisinde var olmayı tercih eder.

 

dApp’ler her ne kadar blokzincir üzerinde çalışıyor olsalar da onların önemini belirleyen en temel unsur, akıllı sözleşmeleridir.

Geleneksel uygulama geliştirmelerinde kullanıldığı gibi, dApp’ler için de aynı uygulamalar geliştirme yöntemleri kullanılabilir. Bu noktada dApp’leri diğerlerinden ayıran en temel unsur, ön tarafta aynı programlama dilleri kullanılabiliyorken arka tarafta geleneksel yani merkezi uygulamalar API’ler kullanırken, dApp’ler akıllı kontratlar kullanır.

 

Merkeziyetsiz Uygulamaların Avantajları

 

• Birden fazla bilgisayar üzerinden aynı anda çalıştığı için sansürlenme, engellenme, saldırı alma, kapatılma gibi durumların düşük ihtimal olması.
• Tek bir merkeze bağlı kalmama, merkeziyetsizlik.
• Herhangi birinin inisiyatifine göre sonrasında değişiklikler yapılamayışı, her şeyin en baştan net bir biçimde akıllı kontrat ile ortaya konması ve alınacak kararların bu kontrat üzerinden alınması, istikrarlı olmaları.
• Sunucu masrafları, güvenliği, güncellemesi, koruması vb. mali yük problemlerini en aza indirmesi.
• Hitap ettiği kitle inovatif, meraklı ve girişken kitleler olduğu için potansiyel sahibi bir projenin kısa sürede hızlı bir biçimde tırmanabilmesi.
• Tüm verilerin, blokzincir ağına bağlı tüm bilgisayarlarda yedekli olması, saklanması.
• Veri akışlarının şeffaf olmasından ötürü, kontrollerinin herkes tarafından sağlanabilmesi, denetlenebilir olması.

 

Merkeziyetsiz Uygulamaların Dezavantajları

 

• Güncelleme ve değiştirme yapılamaması.
• Herkese açık paylaşılan kod yapısından ötürü artniyetli kullanıcılar tarafından saldırı alabilme ihtimali.
• Kullanıcı sayısı az olan bir dApp, daha güvensiz bir görüntü verir zira merkeziyetsiz uygulamaların temel gücü, ne kadar fazla ağ üzerinde çalışırsa o denli yüksek olur. Az kullanıcı, zayıf ve güvensiz bir ortam görüntüsü oluşturur.