Proof of Work ( PoW ), Proof of Stake ( PoS ), Proof of History ( PoH ) kavramları kripto paraların hayatımıza girmesiyle beraber karşılaştığımız bir takım karmaşık görülebilecek kalıplardır. Yazımızda bu kavramların ne anlamlar ifade ettiğini inceleyeceğiz.
İçerik Listesi
Proof of Work (PoW) Nedir?
Proof of Work sözü ” İş kanıtı ” anlamına gelir. Çıkış noktası, bir sistemin işleyişini aksatma amaçlı yapılan saldırıların, spam çalışmalarının engellenme çabasıdır.
Bu kanıt protokolü 93 senesinde Cynthia Dwork ve Moni Naor adındaki bilgisayar uzmanlarının yazdığı makale ile ortaya çıkmıştır. 99 senesinde Ari Juels ve Markus Jakobsson adındaki araştırmacıların çalışmaları sonucunda hayatımıza kazandırılmıştır.
PoW her ne kadar geçmişinde spam saldırıları ve sistemleri çökertme hedefli çalışmaları engelleme amacıyla ortaya çıkmış olsa da, 2008 de Satoshi Nakamoto isimli kimliği belirsiz bir kişi tarafından, oluşturduğu Bitcoin Whitepaper’ı olan Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System adındaki teknik makalesinde, asıl ortaya çıkış sebebinden farklı bir biçimde kullanılmıştır.
Bitcoin Whitepaper‘ında ( Türkçesi ile Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi ) Proof of Work protokolü ile eşler arasında güvenli bir ticaretin ve ödeme sistemlerinin nasıl yapılacağı konusunda bizlere bilgi aktarmıştır.
İlgili dökümanın 4. maddesi, Proof of Work başlığı ile kaleme alınmış ve nasıl faydalanılacağı anlatılmıştır.
Proof of Work Çalışma Mantığı
Blockchain(blokzincir), birbirinden bağımsız düğümlerin(node) biraraya gelerek oluşturduğu bir zincir yapısıdır. Bitcoin ve pek çok kripto para birimi bu düzen içerisinde çalışır.
Tüm bu yapının temel görevi, blokzincir ağının güvenli ve sürdürülebilir biçimde çalışmasını sağlamaktır. Blokzincir ağı içerisinde madenci adı verilen kişiler bulunmaktadır.
Blokzincire yeni bloklar eklenmesi için birtakım karmaşık matematik problemlerinin çözülmesi gerekir. Madencilerin görevi, sağladıkları yüksek miktarda işlem gücüyle, soruları çözmek ve çözülen bloğu blokzincir yapısına dahil etmektir. Bunu başaran madenci, blok ödülü elde eder.
Madencilerin oluşturduğu iş gücü ile(PoW) onaylanan işlemler blokzincir defterine güvenilir bir biçimde kaydedilir. Ağı kullanan tüm kullanıcılar, şeffaf ve herkese açık olarak sunulan blokzincir defterini bilgisayarlarına indirip kontrol sağlayabilir.
Proof of Stake ( PoS – Hisse Kanıtı ) Nedir?
PoW ( iş kanıtı ) protokolüne alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Proof of Work yapısı, hesaplama gücüne dayalı kanıt sistemi iken Proof of Stake ise hisse sahipliğine dayalı kanıt sistemidir. Dijital varlık sahipliğine odaklanır.
2012’de Scott Nadal ve Sunny King adındaki blokzincir geliştiricisi olan bilgisayar uzmanları bir makale yayınladılar. Bu makalede, mevcut kripto para ekosisteminde üretim için gerekli olan enerji fazlalığını ortadan kaldırmak için PoS fikrini ortaya attılar.
Bu fikrin kullanıldığı ilk kripto para Peercoin‘dir.
Klasik Bitcoin yapısında kullanılan PoW sistemi, Bitcoin üzerindeki söz hakkını ağ üzerinde en fazla işlem gücü barındıranların eline vermiş durumdaydı. Bitcoin’den en yüksek gelirleri de onlar elde ediyordu.
Merkeziyetsiz mantığı ile ortaya çıkmış bir yapıda, bu adaletsiz ve enerji sorunu yaratan düzen için alternatif çare olarak ortaya çıkan PoS fikrinde; işlemler, ellerinde kripto para bulunduran kişilerin bunları sistem içerisinde kilitli tutması(Staking) üzerinden yürütülür.
Proof of Stake Çalışma Mantığı
PoW sisteminde sahip olunan iş gücü üzerinden belirlenen bir algoritma varken PoS sisteminde, elde tutulan kripto para üzerinden bir algoritma oluşturulmuştur.
Bu algoritma, ne kadar çok kripto para kilitlemesi yapılırsa, sahibine o kadar kazanç olarak dönüş yapılmasını sağlar. Bu düzen için oluşturulmuş özel algoritmalar sayesinde kilitlenen varlık kadar işlem kapasitesi oluşturulur ve ticaretler bu kilitlenen kripto paraların yarattığı algoritma değeri üzerinden gerçekleşir.
Bu sayede yüksek miktarda enerji ihtiyacı oluşmadan, varlık sahiplerinin oluşturduğu değer üzerinden güven mekanizması inşa edilmiş olur.
PoW yapısında blok ödülü genellikle en yüksek işlem gücünü oluşturan havuzlarda dağıtılıyorken PoS sisteminde sahip olunan varlığa orantılı biçimde kazanç elde etme şansı sunulmuştur. Bu durum hem daha adil bir düzeni oluşturur hem de enerji tasarrufu sağlar.
Proof of History ( PoH ) Nedir?
Solana ile hayatımıza girmiş bir kavramdır. Blokzincir ağının daha hızlı çalışmasını sağlar. Bunu nasıl yaptığını anlamak için öncelikle mevcut blockchain ağının çalışma mantığını kavramak gerekir.
Merkezi olmayan, dağıtık sistemlerdeki en büyük sorunlardan birisi, eşzamanlı çalışmadır. Bitcoin blokzinciri Proof of Work sistemi üzerinden çalışırken, blokzincirde yer alan bloklar, sıralanmamış işlemlerden oluşan büyük gruplardır. Her bir adet Bitcoin madencisi, kazdığı bloğun içerisine kendi saati ve tarihini ekler.
Eklendiği an, diğer node’lara göre farklı ve hatta yanlış bile olabilir. Bu durumda, node’lar tarafından bu zaman damgalarının doğruluğu yeniden denetlenmelidir.
Tüm bu işlemleri bir hash zinciri olarak düşündüğümüzde, doğrulayıcılar her bir blokta daha az bilgi işler ve iletir. Bu işlemlerdeki son durumun hash edilen versiyonunun kullanımı, yeni bir blokta onay sürecini ciddi oranda düşürür.
Proof of History’nin bir onay işlemi olmadığını bilmek gerekmektedir. Bu fonksiyonun temel işlevi, işlemlerin sırası için gereken süreyi kısaltmasıdır. Proof of Stake yapısı ile birleştirildiği zaman, bir blok için sonraki doğrulayıcıyı seçmek çok kolay bir hal alır.
Node’lar işlemlerin sırasını doğrulamak için çok daha az vakit harcar, bu sayede ağ da yeni bir doğrulayıcıyı daha hızlı bir biçimde seçebilir. Bu olayın sonucunda da işlemler ciddi oranda hız kazanır.